Bệnh thiên đầu thống: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách chữa trị và phòng ngừa

Hiện nay, thiên đầu thống là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách, quá trình tiến triển của bệnh có thể được kiểm soát, giúp bảo vệ thị lực của người bệnh. Trong bài viết này, hãy cùng Bệnh viện Mắt Alina tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách chữa trị và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả cho bệnh thiên đầu thống.

Thiên đầu thống đe dọa thị lực của bệnh nhân

Tìm hiểu về căn bệnh thiên đầu thống

Thiên đầu thống hay còn được gọi là bệnh Glôcôm hoặc cườm nước, là một bệnh lý về mắt gây tổn thương dây thần kinh thị giác, chủ yếu do áp lực nội nhãn tăng cao. Dây thần kinh thị giác chịu trách nhiệm truyền tín hiệu từ mắt lên não, giúp chúng ta nhìn thấy. Khi áp lực trong mắt tăng lên, bệnh sẽ gây áp lực lên dây thần kinh này, gây tổn thương dần dần. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tổn thương này có thể không thể hồi phục, dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. Bệnh thiên đầu thống có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, mặc dù bệnh thường phổ biến hơn ở người từ 35 tuổi trở lên và người cao tuổi.

Phân loại bệnh thiên đầu thống

Thiên đầu thống góc đóng nguyên phát

Thiên đầu thống góc đóng nguyên phát là một dạng cấp tính của bệnh Glôcôm, xảy ra khi mống mắt bị đẩy ra phía trước, chặn góc thoát dịch của mắt. Khi đó, dịch trong nhãn cầu không thể lưu thông bình thường, dẫn đến áp lực nội nhãn tăng lên nhanh chóng. Tình trạng này đòi hỏi phải can thiệp y tế khẩn cấp, vì nếu không được điều trị ngay, tổn thương dây thần kinh thị giác có thể tiến triển nhanh chóng và không thể hồi phục, gây mất thị lực vĩnh viễn. Khi xuất hiện các triệu chứng như đau nhức mắt, nhìn mờ, thấy quầng sáng hay buồn nôn, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Áp lực nội nhãn tăng dẫn tới bệnh thiên đầu thống

Thiên đầu thống góc mở nguyên phát

Thiên đầu thống góc mở nguyên phát là một dạng bệnh lý mãn tính tiến triển chậm, thường diễn ra mà không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do sự cơ hóa ở vùng bè, dẫn đến lắng đọng các chất ngoại bào trong lớp bè, khiến khoang bè bị dính và cản trở đường lưu thông của thủy dịch. 

Bên cạnh đó, sự chênh lệch áp lực giữa tiền phòng và ống Schlemm có thể gây xẹp ống này, làm gián đoạn quá trình thoát thủy dịch, dẫn đến tăng nhãn áp. Do diễn biến âm thầm, bệnh có thể gây tổn thương thị lực nghiêm trọng trước khi người bệnh nhận ra.

Thiên đầu thống thứ phát

Thiên đầu thống thứ phát là một dạng bệnh Glôcôm phát sinh do các nguyên nhân khác, chẳng hạn như chấn thương mắt, đục thủy tinh thể tiến triển hay sự xuất hiện của khối u trong mắt. Ngoài ra, dù hiếm gặp nhưng việc sử dụng corticosteroid kéo dài hoặc phẫu thuật vùng mắt cũng có thể dẫn đến tình trạng này. Thiên đầu thống thứ phát phát triển như một hệ quả của các vấn đề về mắt khác, khiến nhãn áp tăng cao và gây tổn thương dây thần kinh thị giác.

Thiên đầu thống thứ phát là dạng bệnh phát sinh do yếu tố khác

Thiên đầu thống bẩm sinh

Thiên đầu thống bẩm sinh là một dạng hiếm gặp của bệnh Glôcôm, thường xuất hiện ngay từ khi sinh hoặc trong những năm đầu đời. Đây là dạng có thể di truyền, xuất phát từ những khiếm khuyết bẩm sinh tại góc dẫn lưu của mắt, nơi mà dịch nhãn cầu được thoát ra. Khi góc dẫn lưu bị khiếm khuyết, dịch nhãn cầu không thể lưu thông bình thường, gây ra tình trạng tắc nghẽn và làm tăng nhãn áp. Nhãn áp cao kéo dài sẽ gây áp lực lên dây thần kinh thị giác, dẫn đến tổn thương và có thể khiến người bệnh bị mất thị lực vĩnh viễn.

Trẻ em mắc thiên đầu thống bẩm sinh thường có các triệu chứng như mắt to bất thường, chảy nước mắt, nhạy cảm với ánh sáng hoặc có giác mạc mờ đục.

Nguyên nhân gây ra bệnh thiên đầu thống

Hiện nay, nguyên nhân gây ra bệnh thiên đầu thống chính xác thì vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng một số yếu tố nguy cơ đã được nhận diện và nó có thể góp phần làm tăng khả năng mắc bệnh. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, khi có người thân mắc bệnh thiên đầu thống thì nguy cơ mắc bệnh của bạn cũng tăng cao. Việc sử dụng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid trong thời gian dài cũng có thể gây ra bệnh lý này.

Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe như cao huyết áp, đái tháo đường hay việc có các chấn thương ở mắt cũng làm tăng nguy cơ phát triển thiên đầu thống. Những người có cấu trúc nhãn cầu nhỏ, chẳng hạn như viễn thị nặng, giác mạc nhỏ hoặc những người dễ lo âu và xúc cảm cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Đặc biệt, những người có nhãn áp đo được cao hơn 25 mmHg cần phải cẩn trọng và theo dõi thường xuyên.

Bên cạnh đó, tuổi tác cũng là một yếu tố quan trọng khác, khi độ tuổi trên 40 thì nguy cơ mắc bệnh thiên đầu thống tăng lên đáng kể, và phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp đôi so với nam giới. Vì vậy, việc nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ này có thể giúp kiểm soát, phòng ngừa thiên đầu thống hiệu quả hơn.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh thiên đầu thống

Các dấu hiệu nhận biết bệnh

Dấu hiệu cảnh báo của bệnh thiên đầu thống bao gồm những điều phía dưới, và cần được nhận diện sớm để can thiệp kịp thời:

• Đau nhức mắt dữ dội: Cơn đau thường lan ra nửa đầu cùng bên, có thể xuất hiện đột ngột và kèm theo cảm giác căng tức trong mắt.
• Nhìn mờ và tầm nhìn bị thu hẹp: Bệnh nhân có thể thấy như có màn sương trước mắt, khiến tầm nhìn bị giảm và trở nên mờ đục.
• Chảy nước mắt và mắt đỏ: Các dấu hiệu này thường kèm theo cảm giác khó chịu, khiến mắt trở nên nhạy cảm, dễ bị kích ứng.
• Nhãn cầu căng cứng: Khi sờ vào mắt, người bệnh có thể cảm nhận được nhãn cầu cứng hơn bình thường, đây là dấu hiệu của tăng nhãn áp.
• Giác mạc phù, mờ đục: Giác mạc bị phù nề, làm cho mắt trở nên mờ đục, gây khó khăn trong việc nhìn rõ các vật xung quanh.
• Đau đầu âm ỉ, nhức nhối: Đau đầu thường đi kèm với cơn đau mắt, làm tăng cảm giác khó chịu cho người bệnh.
• Buồn nôn, nôn, chán ăn: Các triệu chứng này xuất hiện do cơn đau cũng như căng thẳng kéo dài, khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và mất cảm giác thèm ăn.
• Sợ ánh sáng và tiếng động: Người bệnh trở nên nhạy cảm với ánh sáng mạnh hay tiếng động lớn, có xu hướng tránh xa những yếu tố này để giảm bớt sự khó chịu.

Triệu chứng nhận biết bệnh thiên đầu thống (Glôcôm)

Điều trị và phòng ngừa thiên đầu thống

Cách điều trị bệnh

Hiện tại, không có phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh thiên đầu thống, và mục tiêu điều trị chủ yếu là kiểm soát bệnh để làm chậm tiến triển, bảo vệ dây thần kinh thị giác khỏi tổn thương. Phương pháp điều trị thiên đầu thống sẽ phụ thuộc vào giai đoạn bệnh cũng như tình trạng của từng bệnh nhân, bao gồm các cách sau:

Điều trị bằng thuốc: Nhiều loại thuốc được sử dụng để giảm nhãn áp như pilocarpin, Timolol, betoptic S, alphagan P, travatan, lumigan, azopt, acetazolamide, glycerol và mannitol. Các thuốc này hoạt động theo cơ chế giảm sản xuất hoặc tăng thoát dịch nhãn cầu. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra tác dụng phụ, vì vậy việc sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Điều trị bằng laser: Phương pháp laser giúp cải thiện việc thoát dịch nhãn cầu, giảm nhãn áp. Đây là một lựa chọn không xâm lấn, nhưng có thể yêu cầu nhiều lần điều trị và không phải lúc nào cũng hiệu quả đối với mọi bệnh nhân.

Phẫu thuật: Có ba phương pháp phẫu thuật chính để điều trị thiên đầu thống:

• Cắt bè củng giác mạc: Phẫu thuật này giúp tạo ra một lối thoát cho dịch nhãn cầu bằng cách cắt bỏ phần bè bị chặn.
• Cấy ghép ống thoát thủy dịch: Phương pháp này tạo một ống để dịch nhãn cầu thoát ra, giúp giảm nhãn áp.
• Mổ glocom bằng laser: Kỹ thuật sử dụng laser để tạo một lối thoát mới cho dịch nhãn cầu, hỗ trợ giảm áp lực trong mắt.

Mỗi phương pháp phẫu thuật đều sẽ có những ưu, nhược điểm riêng, và bác sĩ sẽ chọn phương pháp phù hợp dựa trên đặc điểm của bệnh nhân. Đôi khi, bệnh có thể tái phát dù đã phẫu thuật; do đó, việc kiểm tra định kỳ và theo dõi thường xuyên là rất quan trọng để điều chỉnh quá trình chữa trị, ngăn ngừa tổn thương thêm cho bệnh nhân.

Có ba phương pháp chủ yếu để điều trị thiên đầu thống

Cách phòng ngừa bệnh thiên đầu thống

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, ngăn ngừa bệnh thiên đầu thống, việc hiểu biết về bệnh lý và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp hỗ trợ phòng ngừa hữu ích:

• Khám tổng quát định kỳ: Nên thực hiện kiểm tra sức khỏe tổng quát ít nhất mỗi 6 tháng một lần. Việc khám định kỳ sẽ giúp bạn phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, có thể can thiệp kịp thời.
• Khám chuyên khoa định kỳ: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh thiên đầu thống, các thành viên khác cũng nên đi khám mắt định kỳ ngay cả khi không có triệu chứng rõ ràng. Thực hiện khám chuyên khoa định kỳ sẽ hỗ trợ phát hiện bệnh sớm hơn, giảm nguy cơ tiến triển nặng.
• Theo dõi các bệnh lý nền: Những người bị bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, hay những người trung niên có nguy cơ mắc bệnh cao cần chú trọng đến việc khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh.
• Tái khám thường xuyên: Những bệnh nhân đã từng mắc thiên đầu thống cần tái khám định kỳ khoảng 3 tháng một lần, để theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời nếu có dấu hiệu bệnh tiến triển nặng.
• Tránh tự ý sử dụng thuốc: Không nên tự mua và sử dụng thuốc nhỏ mắt nếu không có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể dẫn đến tác dụng phụ không mong muốn, làm cho tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa trên sẽ giúp bạn bảo vệ thị lực, ngăn ngừa tình trạng bệnh tiến triển nặng. Bằng cách hiểu rõ về bệnh thiên đầu thống và chủ động trong việc kiểm tra sức khỏe, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, duy trì sức khỏe mắt tốt hơn.

Để nhận biết chính xác tình trạng mắt và phương pháp điều trị phù hợp, Quý khách vui lòng liên hệ tới Bệnh viện Mắt Alina tại địa chỉ MMS 10-11-12, Khu biệt thự Mimosa, Ecopark, Hưng Yên để thăm khám hoặc liên hệ hotline 0866.224.883 để được hỗ trợ.