Tổng quan về vai trò và tác động của tuyến Meibomian đối với sức khỏe mắt

Mắt là cơ quan quan trọng giúp chúng ta cảm nhận thế giới xung quanh, và sức khỏe của đôi mắt phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp. Trong số đó, tuyến Meibomian nằm tại các mi mắt có chức năng thiết yếu để duy trì sức khỏe mắt. Hãy cùng Bệnh viện Mắt Alina khám phá vai trò và tác động của tuyến Meibomian đối với đôi mắt trong bài viết dưới đây.

Vai trò và tác động của tuyến Meibomian

Tìm hiểu về tuyến Meibomian 

Tuyến Meibomian là gì?

Tuyến Meibomian là một hệ thống tuyến bã nhờn quan trọng nằm trong tấm sụn của mi mắt, gồm các cấu trúc ống - túi và có chức năng bài tiết. Chúng được chia thành hai nhóm: tuyến Meibomian trên và dưới, mỗi nhóm có vai trò riêng trong việc duy trì sức khỏe mắt. Các tuyến này tiết ra một loại chất bã nhờn đặc biệt, có các hợp chất lipid phân cực như phospholipid hay lipid không phân cực như cholesterol, sáp và este cholesterol.

Chất bã nhờn được tiết ra bởi tuyến Meibomian có nhiệm vụ tạo ra một lớp dầu mỏng trên bề mặt nhãn cầu. Lớp dầu này phủ lên lớp nước mắt, hỗ trợ ổn định màng nước mắt bằng cách giảm sự bay hơi của nước mắt, duy trì độ ẩm cho mắt. Điều này giúp bảo vệ mắt khỏi tình trạng bị khô, đồng thời làm hạn chế việc mắt bị kích ứng và viêm nhiễm. Thêm vào đó, lớp dầu này còn có tác dụng như một hàng rào bảo vệ, ngăn chặn các tác nhân vi khuẩn hay chất hữu cơ xâm nhập vào mắt.

Khi tuyến Meibomian bị tắc nghẽn hoặc không hoạt động đúng cách, nó có thể dẫn đến những vấn đề ảnh hưởng tới sức khỏe mắt như khô mắt, viêm mi mắt cùng các rối loạn khác. Do đó, việc hiểu rõ vai trò và tác động của tuyến Meibomian là điều vô cùng cần thiết để duy trì một đôi mắt tốt, hỗ trợ phòng ngừa những bệnh lý về mắt.

Tuyến Meibomian hỗ trợ ổn định màng nước mắt

Vai trò của tuyến Meibomian

Tuyến Meibomian nằm trong cấu trúc của mi mắt trên và dưới, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng nội môi ở bề mặt mắt. Các tế bào meibocyte trong tuyến này chuyên biệt hóa để sản xuất và tích tụ các giọt lipid nội bào, sau đó được giải phóng vào màng nước mắt khi màng tế bào bị vỡ.

Chức năng chính của chất bã nhờn được tiết ra là tạo ra một lớp dầu mỏng bao phủ lớp nước mắt, ổn định màng nước mắt và ngăn ngừa sự bay hơi quá nhanh của nước mắt, từ đó bảo vệ bề mặt nhãn cầu khỏi khô và kích ứng.

Một yếu tố quan trọng trong chức năng của tuyến Meibomian là sự tham gia của protease và các chất ức chế của chúng trong việc tái cấu trúc ma trận ngoại bào, duy trì tính toàn vẹn của mô tuyến. Protease hỗ trợ điều chỉnh một loạt các quá trình sinh học, bao gồm tăng sinh và biệt hóa tế bào, đồng thời hỗ trợ chức năng bình thường của tuyến. Khi các protease này hoạt động bất thường, chúng có thể góp phần vào sự phát triển của các bệnh lý liên quan đến tuyến Meibomian như khô mắt mãn tính và viêm mi mắt.

Việc hiểu rõ vai trò và tác động của tuyến Meibomian trong điều chỉnh các quá trình này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển và sinh lý của tuyến, mà còn mở ra cơ hội để phát triển các phương pháp điều trị mới cho những rối loạn liên quan.

Tuyến Meibomian duy trì sự cân bằng nội môi ở bề mặt mắt

Tác động của tuyến Meibomian lên bề mặt nhãn cầu

Khi hoạt động bình thường, tuyến Meibomian tiết ra một lớp dầu mỏng làm giảm mức độ bốc hơi nước trên bề mặt nhãn cầu, từ đó ngăn ngừa tình trạng khô mắt và bảo vệ giác mạc khỏi các kích thích từ môi trường. Lớp lipid này không chỉ duy trì độ ẩm cho mắt mà còn hỗ trợ sự ổn định của màng nước mắt, giữ cho bề mặt mắt luôn ẩm và chức năng thị giác được tối ưu. Vai trò và tác động của tuyến Meibomian trong việc duy trì sự cân bằng của hệ thống nước mắt là rất quan trọng, nó đảm bảo mắt không bị khô và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan.

Khi tuyến Meibomian gặp vấn đề, chẳng hạn như giảm hoạt động hoặc rối loạn chức năng, tác động lên bề mặt nhãn cầu có thể trở nên nghiêm trọng. Các dấu hiệu lâm sàng của bệnh lý tắc nghẽn tuyến Meibomian (MGD) có thể xuất hiện, như sự thay đổi về hình thái mí mắt, như tắc lỗ tuyến bờ mi, sùi bọt mép mí mắt, xung huyết hoặc giãn mạch bờ mi. Các thay đổi này có thể dẫn đến sự mất cân bằng trong việc tiết ra chất bã nhờn, khiến người bệnh bị khó chịu.

Bác sĩ nhãn khoa thường thực hiện kiểm tra hoạt động của tuyến Meibomian bằng cách nhẹ nhàng ấn vào mép mi mắt để quan sát sự bài tiết của chất bã nhờn. Ở trạng thái khỏe mạnh, chất bã nhờn trong suốt và chảy ra dễ dàng. Ngược lại, khi tuyến gặp vấn đề như trong trường hợp rối loạn tuyến Meibomian (MGD), chất tiết có xu hướng đục, đặc quánh và khó lưu thông.

Tác động của tuyến Meibomian lên bề mặt nhãn cầu

Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến tuyến Meibomian 

Tuyến Meibomian có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, dẫn đến sự thay đổi trong chức năng và cấu trúc của nó. Các yếu tố này bao gồm:

• Giảm bẩm sinh và thay thế bẩm sinh: Tuyến Meibomian có thể bị giảm hoặc không có từ khi sinh ra do yếu tố di truyền. Trong một số trường hợp bẩm sinh, tuyến Meibomian có thể bị thay thế bằng lông mi lạc hướng, gây ra các vấn đề về chức năng và sức khỏe mắt ngay từ khi sinh.
• Hormone: Hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động của tuyến Meibomian. Androgen như testosterone, kích thích bài tiết chất bã nhờn và hỗ trợ giảm viêm, trong khi estrogen lại có thể làm tăng mức độ viêm trong tuyến, ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của nó. 
• Thuốc toàn thân và thuốc bôi: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến Meibomian. Ví dụ như Axit retinoic có thể gây ra sự thay đổi trong phiên mã gen của tuyến, dẫn đến rối loạn chức năng. Các thuốc bôi chẳng hạn như epinephrine có thể gây ra hiện tượng tăng sừng hóa biểu mô ống dẫn, làm tắc nghẽn và giãn tuyến Meibomian. Ngoài ra, các thuốc điều trị bệnh tăng nhãn áp, như thuốc chẹn beta, chất tương tự prostaglandin hay chất ức chế carbonic anhydrase cũng liên quan đến sự thay đổi về hình thái và chức năng của tuyến.
• Dinh dưỡng và hệ vi sinh vật ở mắt: Chế độ ăn uống và sự hiện diện của vi sinh vật trên bề mặt mắt cũng ảnh hưởng đến tuyến Meibomian. Các este cholesterol từ vi sinh vật có thể kích thích sự phát triển của vi khuẩn hội sinh như Staphylococcus aureus, dẫn đến sự phân hủy chất béo và thay đổi thành phần của meibum. Vi khuẩn này giải phóng các sản phẩm như lipase và độc tố, làm thay đổi tính chất của lipid trong màng nước mắt, gây mất ổn định của nó.
• Chế độ ăn uống: Việc bổ sung axit béo qua chế độ ăn uống đã được chứng minh có tác dụng cải thiện triệu chứng khô mắt, nâng cao chất lượng của meibum ở bệnh nhân mắc bệnh lý tắc nghẽn tuyến Meibomian (MGD). Omega-3 cũng được biết đến là có khả năng giảm viêm bề mặt mắt, từ đó cải thiện tình trạng khô mắt.
• Đeo kính áp tròng: Sử dụng kính áp tròng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tuyến Meibomian, làm giảm chức năng và hình thái của nó. Người đeo kính áp tròng thường gặp tình trạng mất tế bào tuyến Meibomian cao hơn, và các thay đổi này có thể không thể hồi phục hoàn toàn.

Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến tuyến Meibomian 

Cách cải thiện tình trạng rối loạn chức năng tuyến Meibomian

Để cải thiện tình trạng rối loạn chức năng tuyến Meibomian, có một số phương pháp đơn giản và hiệu quả mà bạn có thể thực hiện ngay tại nhà:

• Thay đổi trong sinh hoạt hằng ngày: Hãy làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Thực hiện quy tắc 20-20-20 bằng cách nghỉ mắt sau mỗi 20 phút làm việc với màn hình, nhìn vào khoảng cách 20 feet (6 mét) trong ít nhất 20 giây. Cách này giúp giảm căng thẳng cho mắt và kích thích việc chớp mắt thường xuyên hơn, hỗ trợ chức năng tuyến Meibomian.
• Sử dụng nước mắt nhân tạo: Để giữ ẩm cho mắt và tạo cảm giác thoải mái, bạn nên sử dụng dung dịch nhỏ mắt, làm giảm khô mắt và duy trì độ ẩm cần thiết cho bề mặt nhãn cầu.
• Làm ấm mí mắt: Sử dụng các thiết bị làm ấm, hoặc khăn tắm ấm đặt nhẹ nhàng lên mí mắt trong khoảng 10-15 phút với nhiệt độ tối ưu khoảng 40 độ C. Nhiệt độ này giúp làm mềm chất bã nhờn và cải thiện khả năng hoạt động của tuyến Meibomian. Massage mắt mỗi ngày: Thực hiện xoa bóp nhẹ nhàng từ góc trong của mắt ra ngoài bằng ngón tay. Lặp lại động tác này, đồng thời điều chỉnh hướng nhìn của mắt, hỗ trợ hạn chế hiện tượng tắc nghẽn, cải thiện lưu thông của chất bã nhờn trong tuyến Meibomian.
• Chế độ dinh dưỡng: Bổ sung thực phẩm giàu omega-3, vitamin A cùng các dưỡng chất thiết yếu vào chế độ ăn uống hàng ngày. Những dưỡng chất này hỗ trợ chức năng của tuyến Meibomian, bảo vệ sức khỏe mắt tổng thể. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ hỗ trợ duy trì hoạt động của tuyến Meibomian, giảm các triệu chứng rối loạn chức năng.

Qua bài viết này, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về vai trò và tác động của tuyến Meibomian đối với sức khỏe mắt. Để duy trì sức khỏe cho đôi mắt, bạn hãy chú ý đến chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý, hạn chế tiếp xúc với màn hình quá lâu và thăm khám bác sĩ mắt định kỳ thường xuyên.

Để nhận biết chính xác tình trạng mắt và phương pháp điều trị phù hợp, quý khách vui lòng liên hệ tới Bệnh viện Mắt Alina tại địa chỉ MMS 10-11-12, Khu biệt thự Mimosa, Ecopark, Hưng Yên để thăm khám hoặc liên hệ hotline 0866.224.883 để được hỗ trợ.