Võng mạc là lớp trong cùng của nhãn cầu. Khi nhận được ánh sáng, võng mạc sẽ truyền tín hiệu đến não thông qua hệ thống thần kinh thị giác, từ đó não bộ sẽ cho chúng ta ý thức về vật chúng ta đang nhìn thấy. Do vậy võng mạc được coi là một trong những bộ phận quan trọng nhất của mắt. Chính vì mức độ quan trọng như vậy nên một tổn thương rất nhỏ nơi võng mạc cũng có thể gây nên những ảnh hưởng đáng kể đến thị lực. Có nhiều nguyên nhân gây ra các bệnh lý ở võng mạc, dẫn đến rối loạn thị giác, thậm chí các bệnh võng mạc có thể dẫn tới mù lòa nếu không phát hiện và xử trí kịp thời.

1. Các bệnh lý võng mạc

Các tình trạng võng mạc có thể ảnh hưởng đến võng mạc (bao gồm điểm vàng) và dịch kính với một số bệnh chính được đề cập dưới đây:

• Thoái hóa điểm vàng và bệnh võng mạc tiểu đường
• Tắc tĩnh mạch võng mạc: xảy ra khi các tĩnh mạch trong võng mạc bị tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn có thể xảy ra ở tĩnh mạch nhánh bị giảm thị lực hạn chế một phần thị giác (tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc) hoặc tĩnh mạch trung tâm với toàn bộ trường thị giác bị ảnh hưởng (tắc võng mạc tĩnh mạch trung tâm).
• Bong võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng trong đó lớp cảm thụ tách ra khỏi các lớp còn lại của võng mạc. Nếu không được điều trị, nó có thể dẫn đến mù vĩnh viễn. Phẫu thuật dưới gây tê tại chỗ hoặc dưới mê là cần thiết để gắn lại võng mạc.
• Rách võng mạc thường không nghiêm trọng như bong võng mạc, nhưng chúng có thể phát triển thành bong võng mạc nếu không được điều trị. Điều trị bằng laser võng mạc (còn được gọi là phẫu thuật laser võng mạc hoặc phẫu thuật vết rách võng mạc) là một phương pháp điều trị hiệu quả đối với vết rách võng mạc.
• Lỗ hoàng điểm: là một vết rách nhỏ trên hoàng điểm, thường hình thành dần dần. Dấu hiệu đầu tiên thường là sự biến dạng của tầm nhìn trung tâm. Phẫu thuật loại bỏ dịch thủy tinh (Vitrectomy) có thể được khuyến nghị trong trường hợp này.
• Viêm võng mạc sắc tố là tên gọi của một loạt bệnh di truyền làm tổn thương thanh võng mạc và / hoặc tế bào hình nón (cơ quan thụ cảm ánh sáng), gây giảm thị lực. Thật không may, không có phương pháp điều trị nào. Bác sĩ nhãn khoa có thể cho bạn lời khuyên về những ảnh hưởng có thể xảy ra và cách kiểm soát bệnh.
• Màng trước võng mạc (Epiretinal membrane), còn được gọi là vết lõm, màng trước võng mạc xảy ra khi một lớp mô mỏng giống như sẹo phát triển trên bề mặt điểm vàng và cản trở tầm nhìn trung tâm. Bác sĩ sẽ theo dõi sự tiến triển bằng cách sử dụng chụp OCT và chụp mạch huỳnh quang. Phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy) có thể được khuyến khích.
• Ruồi bay trước mắt (Eye floaters) còn gọi là đục dịch kính, là những đốm hoặc vết ố trôi nổi xung quanh tầm nhìn của bạn, gây ra bởi sự thoái hóa của chất lỏng trong suốt như thạch lấp đầy mắt của bạn (pha lê)-dịch kính. Hầu hết các đám nổi là vô hại, nhưng chúng cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng võng mạc nghiêm trọng hơn. Những người mới nổi đốm mắt phải luôn được bác sĩ chuyên khoa mắt kiểm tra để xử lý kịp thời. Điều trị bằng laser phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy) có thể được thực hiện đối với những trường hợp những đốm nặng nếu chúng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn.

2. Các triệu chứng của các bệnh về võng mạc

Các triệu chứng này sẽ khác nhau tùy thuộc vào tình trạng, ví dụ:

• Mất thị lực đột ngột (tắc tĩnh mạch võng mạc, bệnh võng mạc tiểu đường)
• Nhìn đèn nhấp nháy (bong võng mạc, rách võng mạc)
• Các vật thể giống như bóng trong trường nhìn của bạn (bong võng mạc, bệnh võng mạc tiểu đường)
• Bị mờ hoặc biến dạng thị lực trung tâm (màng trước võng mạc, thoái hóa điểm vàng)
• Quáng gà và giảm thị lực ở ngoại vi (viêm võng mạc sắc tố)

3. Ai là người có nguy cơ cao mắc các bệnh võng mạc?

• Trẻ đẻ non (tuổi thai < 37 tuần) hoặc cân nặng khi sinh thấp (< 2500 gam). Tuổi thai và cân nặng càng nhỏ thì càng có khả năng bị bệnh võng mạc ở trẻ sơ sinh
• Bệnh nhân bị cận thị nặng
• Bệnh nhân đái tháo đường nhiều năm
• Bệnh nhân tăng huyết áp
• Người cao tuổi sử dụng hút thuốc lá và rượu bia
• Người có yếu tố gia đình bị các bệnh võng mạc mắt

4. Các bệnh về võng mạc mắt được khám và chẩn đoán như thế nào tại Bệnh viện Mắt Alina?

Kiểm tra võng mạc

Việc kiểm tra thường bắt đầu bằng kính soi đáy mắt để nhìn vào bên trong mắt và chẩn đoán trực tiếp bán phần sau của mắt. Điều này đòi hỏi đồng tử của bạn phải được giãn ra bằng cách sử dụng thuốc nhỏ mắt. Điều quan trọng cần lưu ý là mắt của bạn sẽ vẫn bị giãn trong khoảng 4 đến 6 giờ và tầm nhìn của bạn sẽ bị mờ, có nghĩa là bạn không thể lái xe về nhà. Chính vì vậy các bệnh nhân vui lòng sắp xếp xe cộ, thời gian và công việc để không bị ảnh hưởng.

Sau khi làm giãn đồng tử, bác sĩ nhãn khoa có thể sử dụng một thấu kính hội tụ đặc biệt và đèn sáng, thường được gắn trên trán của họ, để kiểm tra võng mạc, dây thần kinh thị giác và các mạch máu nhỏ. Thường có thể phát hiện rách võng mạc hoặc bong võng mạc trong quá trình kiểm tra phương pháp này.

Các xét nghiệm khác có thể cần thiết để đánh giá mức độ nghiêm trọng của tình trạng của bệnh nhân, chẩn đoán các bệnh lý võng mạc khác và hướng dẫn điều trị.

Chụp ảnh võng mạc kỹ thuật số/ Chụp hình màu đáy mắt

Thiết bị hiện đại được sử dụng để tạo ra những bức ảnh có độ phân giải cao về võng mạc, dây thần kinh thị giác và mạch máu của bệnh nhân. Các bức ảnh giúp bác sĩ nhãn khoa của bạn phát hiện những thay đổi ở những khu vực này, cũng như ở điểm vàng (ở trung tâm của võng mạc). Các bức ảnh chụp võng mạc của bệnh nhân sẽ được lưu trong hồ sơ y tế tại Alina và được sử dụng để so sánh nếu phải chụp ở giai đoạn sau.

Chụp mạch huỳnh quang

Chụp mạch huỳnh quang sử dụng thuốc nhuộm huỳnh quang để hiển thị bất kỳ sự tắc nghẽn hoặc rò rỉ nào trong các mạch máu nhỏ cung cấp cho võng mạc. Thuốc nhuộm thường được tiêm vào tĩnh mạch trên cánh tay của bệnh nhân và chảy qua hệ thống máu đến các mạch ở phía sau mắt. Bác sĩ nhãn khoa của bạn có thể phát hiện bất kỳ tắc nghẽn hoặc rò rỉ nào và sẽ sử dụng một máy chụp đặc biệt để chụp ảnh. Tầm nhìn của bạn sẽ bị mờ trong tối đa 12 giờ sau khi kiểm tra.

Chụp cắt lớp kết hợp quang học (OCT)

OCT là một xét nghiệm không xâm lấn giúp ghi lại hình ảnh chi tiết của võng mạc. Quá trình quét này cho phép bác sĩ của bạn xác định các khu vực võng mạc mỏng, dày lên hoặc sưng lên do chất lỏng tích tụ và mạch máu bị rò rỉ. OCT quét mắt của bạn mà không cần tiếp xúc trực tiếp. Thủ thuật chỉ mất chưa đầy 10 phút.

Sử dụng bảng đo thị lực lưới Amsler

Bảng đo thị lực lưới Amsler (gọi tắt: Lưới Amsler) là một công cụ được các bác sĩ mắt sử dụng để chẩn đoán các vấn đề về thị lực gây ra do tổn thương ở điểm vàng (phần trung tâm của võng mạc) hoặc ở dây thần kinh thị giác.

Đây là một bài kiểm tra đơn giản bạn có thể thực hiện tại nhà để cảnh báo bạn về bất kỳ thay đổi thị lực nào có thể cho thấy sự hiện diện của thoái hóa điểm vàng hoặc màng trước võng mạc. Amsler Grid chứa một loạt các đường ngang và dọc với một dấu chấm ở giữa. Nếu các đường có vẻ gợn sóng hoặc thiếu đường, hãy kiểm tra mắt của bạn ngay lập tức.

5. Các bệnh về võng mạc được điều trị như thế nào?

Các tình trạng võng mạc có thể được điều trị bằng cách điều trị bằng laser, phẫu thuật hoặc tiêm vào mắt, thường xuyên bổ sung vitamin A và kiểm soát đường huyết và huyết áp.

Điều trị bằng laser võng mạc

Hai bệnh phổ biến nhất được điều trị bằng laser là rách võng mạc (để tăng kết dính các lớp võng mạc với nhau) và bệnh võng mạc tiểu đường (ngăn rò rỉ từ các mạch máu nhỏ gây sưng hoặc ngăn mạch máu mới phát triển).

Điều trị bằng laser nhằm mục đích giảm nguy cơ mất thị lực hơn nữa nhưng không có khả năng phục hồi thị lực đã mất.

Phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy)

Là phẫu thuật lỗ khóa để loại bỏ gel dịch kính (chất lỏng trong suốt như thạch bên trong mắt của bạn). Một khi dịch kính được lấy ra, nó được thay thế bằng một bong bóng khí hoặc nước muối vô trùng. Ngoài ra, có thể sử dụng dầu silicon nếu võng mạc bị bong ra trong một thời gian dài hoặc nếu có sẹo võng mạc. Điều trị bằng laser hoặc áp lạnh (đông lạnh) được sử dụng để bịt kín các vết rách ở võng mạc. Phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy) được thực hiện phẫu thuật trong ngày và thường mất khoảng 30 đến 45 phút. Thủ thuật này có thể cần thiết để điều trị viêm màng trước võng mạc, xuất huyết dịch kính, bong võng mạc, lỗ hoàng điểm, phù hoàng điểm và các trường hợp nặng của phù thủy tinh thể.

Tiêm thuốc vào trong mắt

Được thực hiện tại phòng khám hoặc phẫu thuật trong ngày. Mắt được gây tê cục bộ để hết đau. Điều trị liên tục thường là cần thiết cho các loại rối loạn võng mạc.

• Tiêm kháng VEGF ngăn chặn protein gây ra sự phát triển bất thường của mạch máu xảy ra trong nhiều tình trạng võng mạc. Chúng được sử dụng trong điều trị thoái hóa điểm vàng và bệnh võng mạc tiểu đường.
• Tiêm steroid: Những loại thuốc này chủ yếu có tác dụng giảm viêm do nhiều bệnh lý võng mạc, đặc biệt là những bệnh gây phù hoàng điểm (bao gồm bệnh võng mạc tiểu đường, tắc tĩnh mạch võng mạc trung tâm và phù hoàng điểm sau phẫu thuật).

Bệnh lý về võng mạc nếu như được phát hiện và điều trị sớm thì khả năng bảo toàn thị lực cho người bệnh khá cao. Việc chủ động thăm khám và tầm soát võng mạc là vô cùng quan trọng đặc biệt là các bệnh nhân trong nhóm nguy cơ cao như bệnh nhân mắc tật cận thị, bệnh nhân có các bệnh lý toàn thân như đái tháo đường hay tăng huyết áp.

Bệnh viện chuyên khoa Mắt Alina là bệnh viện tiêu chuẩn quốc tế với mức giá phù hợp cho người Việt Nam, là địa chỉ khám, điều trị các bệnh về võng mạc uy tín cho người dân Hưng Yên và các tỉnh phía Bắc.